“เยือนเย็น” ชื่อที่ทำให้รู้สึกถึงการมาเยี่ยมเยือนโดยนำความสงบเย็นใจมาให้ด้วย นี่เป็นอีกหนึ่งหน่วยงานที่ทีมแพทย์ก่อตั้งขึ้น เพื่อให้บริการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง (Palliative Care) หรือชีวาภิบาลถึงที่บ้าน โดยเน้นการรับฟังความต้องการแท้จริงของผู้ป่วย คอยให้คำปรึกษา ช่วยบรรเทาความเจ็บปวด ความไม่สุขสบายจากอาการของโรค และสนับสนุนให้เกิดคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดในช่วงเวลาสุดท้ายที่มีร่วมกันของผู้ป่วยและครอบครัว ศาสตราจารย์ ดร.นพ.อิศรางค์ นุชประยูร ผู้ร่วมก่อตั้งและผู้อำนวยการ เยือนเย็น วิสาหกิจเพื่อสังคม เล่าว่า 

“เริ่มทำงานด้าน Palliative Care กับผู้ป่วยมะเร็งเด็กก่อน ครั้งหนึ่งผมตั้งคำถามกับผู้ป่วยเด็กว่า ถ้ารักษาหายจะทำอะไรเป็นอย่างแรก ก็ได้คำตอบว่า อยากไปทะเล ผมรู้ดีว่า ถ้าเริ่มทำการรักษาแล้วจะไม่ได้ไปทะเลแน่ ๆ จึงคุยกับพ่อแม่ให้พาเด็กไปทะเลก่อน ปรากฏว่าเด็กมีความสุขมาก ครอบครัวก็มีความสุข หมอก็มีความสุข พอกลับมาคุยกันเรื่องการรักษา ผมก็ถามว่า อยากทำอะไรอีก เด็กบอกอยากทำโน่นทำนี่ ก็ทำทุกอย่างจนไม่มีอะไรที่อยากทำแล้ว กลายเป็นว่า ทุกคนเลิกสนใจการรักษาไปเลย แต่สนใจการใช้ชีวิตมากกว่า เพราะการรักษาให้หายก็เพื่อจะได้ทำทั้งหมดนี่แหละ เมื่อได้ทำทุกอย่างแล้ว รักษาหายหรือไม่หายก็ไม่ได้สำคัญอีกต่อไป”

นี่เป็นเหตุผลให้คุณหมอนิยามความหมายของการดูแลแบบประคับประคองว่า “Palliative Care is about Living” หรือ “การใช้ชีวิต” นั่นเอง

เมื่อขยายมาทำงาน Palliative Care ในผู้ใหญ่ คุณหมอพบปัญหาว่า ผู้ป่วยมักถูกส่งมาให้ดูแลแบบประคับประคองในช่วงสุดท้ายของชีวิตจริง ๆ บางคนเหลือเวลาเพียงไม่กี่วัน หมายความว่าเขาไม่มีโอกาสได้ใช้ชีวิต ซึ่งคุณหมอมีแนวคิดว่า ทุกคนควรได้ใช้ชีวิตในขณะที่ยังมีความสามารถจะใช้ได้ จึงเริ่มเปิดโอกาสให้ผู้ป่วยมะเร็งมาคุยให้รู้ว่า ผู้ป่วยคิดอย่างไรเกี่ยวกับชีวิต โรค และความตาย แต่การพูดคุยต้องใช้เวลา รวมทั้งต้องให้ครอบครัวร่วมรับรู้ด้วย ดังนั้นสถานที่ที่ดีที่สุดคือ “บ้าน” นั่นเอง

ที่บ้าน ผู้ป่วยมีโอกาสพูดว่า “ตายไม่กลัว แต่กลัวทรมาน” ได้พูดถึง “สิ่งที่อยากทำในชีวิต” นี่เป็นจุดเริ่มต้นของ “Palliative Care Start at Home” หรือ “การดูแลแบบประคับประคองเริ่มที่บ้าน” จนกระทั่งก่อตั้งเยือนเย็นขึ้น โดยคุณหญิงจำนงศรี หาญเจนลักษณ์ เป็นผู้ตั้งชื่อที่มีความหมายลึกซึ้งสงบงามให้

ปัจจุบัน เยือนเย็นไปเยี่ยมเยียนผู้ป่วยถึงบ้านมาหลายร้อยครัวเรือน พูดคุยกับผู้ป่วยโรคร้าย หรือผู้สูงอายุ ที่มีความต้องการชัดเจนว่า ไม่อยากไปโรงพยาบาล มีการประชุมครอบครัว (Family Meeting) ให้สมาชิกทุกคนได้วางแผนร่วมกัน โดยยึดความต้องการของผู้ป่วยผู้เป็นเจ้าของชีวิตเป็นหลัก จนได้รับรู้ว่า เขาต้องการอะไร อะไรคือความสุข อะไรคือคุณภาพชีวิตที่ต้องการ คิดอย่างไรกับความเจ็บป่วย หรือแม้แต่ความตาย เพื่อยืนยันว่า การดูแลรักษาที่ดีที่สุดคือ “เคารพในสิ่งที่เจ้าของชีวิตต้องการ”

คำถามซึ่งพบมากคือ ครอบครัวจะสามารถดูแลผู้ป่วยได้ดีไหม คุณหมอยืนยันว่า 

“การได้อยู่บ้านทำให้สบายกาย สบายใจ เมื่อติดขัดตรงไหน เยือนเย็นก็หาตัวช่วย หาเครื่องมือให้ แต่ส่วนใหญ่ผู้ป่วยไม่ต้องการอะไรมากมาย แค่ได้อยู่บ้าน มีคนให้คำปรึกษา และมีทีมแพทย์ไปช่วยจัดการทุกเมื่อที่ต้องการ เยือนเย็นใช้เครื่องมือในการสื่อสารให้คำปรึกษาผู้ป่วยผ่านกลุ่มไลน์เฉพาะของครอบครัวนั้น ๆ และพร้อมไปเยี่ยมผู้ป่วยเมื่อบอกความต้องการเข้ามา เพื่อให้ทุกคนมั่นใจว่า สามารถดูแลผู้ป่วยที่บ้านจนจากไปอย่างสุขสงบ สมศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ได้จริง”

สนใจการดูแลแบบประคับประคองที่บ้าน ติดต่อ เยือนเย็น ได้ที่ Facebook: เยือนเย็น วิสาหกิจเพื่อสังคม Line: YEN2018, YYEN0555 และ โทร. 080 7766 712, 092 3750 555

ร่วมบริจาคสนับสนุนการดำเนินงานของ เยือนเย็น ได้ 2 ช่องทาง คือ

• บัญชี บจก. เยือนเย็น วิสาหกิจเพื่อสังคม ธนาคารกสิกรไทย สาขาหลังสวน เลขที่บัญชี 040-8-49968-2 (ใบเสร็จลดหย่อนภาษีในนามนิติบุคคลเท่านั้น)
• บัญชี มูลนิธิยุวพัฒน์ เพื่อเยือนเย็น วิสาหกิจเพื่อสังคม ธนาคารทหารไทย สาขาพาราไดซ์ พาร์ค เลขที่บัญชี 075-2-40408-7 (ใบเสร็จลดหย่อนภาษีในนามบุคคลและนิติบุคคล)

ขอขอบคุณภาพประกอบจาก เยือนเย็น