คู่มือชีวามิตร : อยู่อย่างมีความหมาย จากไปอย่างมีความสุข เป็นคลิปวิดีโอความรู้เพื่อสร้างคุณภาพชีวิตให้ "อยู่ดี" และ "ตายดี"

ชีวามิตรจัดทำชุดวิดีโอความรู้นี้ขึ้นในปี 2563 ภายใต้การสนับสนุนจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยรวบรวมความรู้เรื่องการดูแลแบบประคับประคอง และแนวทางของการดูแลคุณภาพชีวิตให้ “อยู่ดี - ตายดี” ครบถ้วนทั้ง 5 มิติ ได้แก่ มิติการแพทย์ มิติจิตใจ มิติสื่อสาร/สังคม มิติกฎหมาย และมิติเศรษฐกิจ ผ่านข้อมูลและคำแนะนำจากที่ปรึกษาที่เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านต่าง ๆ

คลิปวิดีโอชุดนี้จึงเป็นประโยชน์อย่างมากไม่เพียงกับผู้ป่วย หรือผู้ดูแลเท่านั้น แต่ยังมีประโยชน์สำหรับคนทั่วไป หากต้องการเรียนรู้เพื่อวางแผนชีวิตของตนเอง ประกอบด้วย 12 คลิป แยกเป็น 12 บทเรียนที่เรียนรู้ได้ง่ายด้วยตนเอง 

บทที่ 1 ทางเลือกที่เลือกได้ 

ทำความเข้าใจเรื่องการดูแลแบบประคับประคอง (Palliative Care) ที่มุ่งเน้นคุณภาพชีวิตผู้ป่วย ผ่านการวางแผนดูแลสุขภาพล่วงหน้า (Advance Care Planning) 

บทที่ 2 ร่างกายกำลังบอกลา: สรีรวิทยาภาวะใกล้เสียชีวิต

ทำความเข้าใจกับสรีรวิทยาที่เปลี่ยนไปเมื่อเข้าสู่ระยะใกล้เสียชีวิต เพื่อให้ผู้ดูแลสามารถให้การดูแลที่เหมาะสมกับผู้ป่วยได้อย่างเหมาะสมที่สุด

บทที่ 3 ข่าวร้ายที่กลายเป็นดี

การบอกข้อมูลเรื่องการเจ็บป่วยระยะท้ายที่คนส่วนใหญ่มองว่าเป็น "ข่าวร้าย” แต่นี่คือ “ความจริง” ที่ผู้ป่วยทุกคนมีสิทธิได้รับรู้เกี่ยวกับความเจ็บป่วยของตนเอง มาเรียนรู้วิธีการแจ้งข่าวที่เหมาะสม เพื่อไม่ให้เกิดผลกระทบต่อจิตใจของผู้ป่วย

บทที่ 4 จัดกระเป๋าครั้งสุดท้าย

แนะนำแนวทางการวางแผนการเงินเบื้องต้น เพื่อเตรียมความพร้อมให้ชีวิตหลังเกษียณอายุ ไปจนถึงระยะสุดท้ายของชีวิตให้ราบรื่น ซึ่งเป็น "การจัดกระเป๋าครั้งสุดท้าย" ที่สำคัญต่อตัวเอง และสำคัญต่อบุคคลที่อยู่ข้างหลังเมื่อเราจากไป

บทที่ 5 ความปรารถนาที่แท้จริง

การวางแผนดูแลสุขภาพล่วงหน้า (Advance care planning) และทำ Living Will เอกสารช่วยสื่อสารความต้องการในวาระสุดท้ายที่ไม่สามารถสื่อสารด้วยตนเองได้แล้ว เพื่อให้ได้รับการดูแลรักษาที่ตรงตามความปรารถนาของเจ้าของชีวิต

บทที่ 6 ผู้พิทักษ์-ผู้อนุบาลผู้ป่วย

“ผู้พิทักษ์" และ "ผู้อนุบาล” แตกต่างกันอย่างไร รวมถึงวิธีการขั้นตอนต่าง ๆ ที่สำคัญในการดำเนินการแต่งตั้งผู้ดูแลทั้งสองแบบ เพื่อให้ผู้ดำเนินการแทนตามกฎหมายสามารถช่วยจัดการธุรกรรม และการตัดสินใจต่าง ๆ ที่สำคัญ

บทที่ 7 แค่เพียงพอก็พอแล้ว 

มาเรียนรู้กระบวนการรักษาต่าง ๆ ที่เรารู้จัก อย่างการรักษาในไอซียู ฟอกไต ปั๊มหัวใจ ใช้ยากระตุ้นหัวใจ หรือกระตุ้นความดันเลือด ใส่ท่อหายใจทางปาก หรือเจาะคอ อาจไม่มีความจำเป็นสำหรับผู้ป่วยระยะท้าย และบางครั้งกลับยิ่งเพิ่มความทุกข์ทรมานมากขึ้นให้กับผู้ป่วย

บทที่ 8 ดูแลแผลกดทับ

การเรียนรู้และเข้าใจการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาของผู้ป่วยระยะท้าย ป้องกันการเกิดแผลกดทับ และการดูแลรักษาเมื่อเกิดแผลกดทับ

บทที่ 9 จัดการความเจ็บปวดอย่างเข้าใจ

ทำความเข้าใจกับธรรมชาติของความเจ็บปวด เพื่อให้เราสามารถเตรียมรับมือกับความเจ็บปวดในผู้ป่วยระยะท้ายอย่างเหมาะสม ตามความต้องการที่แท้จริงของผู้ป่วย และทำให้ช่วงเวลาสุดท้ายในชีวิตของคนที่เรารัก เป็นการจากลาอย่างสุข สงบ และสบายมากที่สุด

บทที่ 10 เยี่ยมไข้ให้รู้สึกดี

การเยี่ยมไข้ส่งผลกระทบต่อสุขภาวะทางใจของผู้ป่วยเช่นเดียวกัน จึงเป็นเรื่องละเอียดอ่อนที่ควรใส่ใจ เพื่อให้การไปเยี่ยมไข้นั้นเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยสนับสนุน และประคับประคองจิตใจของผู้ป่วยให้เกิดความรู้สึกสุขสงบ สบายใจ ตราบจนลมหายใจสุดท้าย

บทที่ 11 ใจที่อยู่เหนือกาย

การประคับประคองจิตใจของผู้ป่วยระยะท้าย และผู้ดูแลผู้ป่วย ให้มีความสงบสุข พร้อมยอมรับความเป็นไปตามธรรมชาติ สามารถเผชิญกับการเปลี่ยนแปลง และจากไปด้วยดี เป็นสิ่งสำคัญที่ไม่ควรละเลย

บทที่ 12 จากอย่างหมดห่วง

เรียนรู้ และทำความเข้าใจกับการดูแลผู้ป่วยระยะท้าย ที่ต้องประคับประคองจิตใจ ช่วยจัดการความเครียด จัดการความวิตกกังวล และดูแลด้านจิตวิญญาณ เพราะองค์ประกอบเหล่านี้เป็นสิ่งสำคัญที่ผู้ดูแลจะช่วยให้ผู้ป่วยสามารถจากไปอย่างสงบ และไม่มีห่วง