เมื่อปลายเดือนมกราคม 2565 ประเทศไทยได้กำหนดมาตรฐานการดูแลสุขภาพล่วงหน้า โดยคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ ออกประกาศเรื่อง มาตรฐานการวางแผนการดูแลล่วงหน้าสำหรับประเทศไทย (Thai standards for advance care planning) พ.ศ. 2565 

การวางแผนดูแลรักษาสุขภาพล่วงหน้า (Advance Care Planning) เป็นส่วนสำคัญในการกระบวนการดูแลแบบประคับประคอง (Palliative Care) โดยเป็นการปรึกษาหารือกันระหว่างผู้ป่วย ครอบครัว ปรึกษาบุคลากรสุขภาพ หรือทีมดูแลแบบประคับประคอง เพื่อวางแผนการดูแลในระยะท้ายของชีวิตให้ตรงกับความต้องการ เกิดประโยชน์ และสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดให้กับผู้ป่วย และเป็นกระบวนการที่ควรทำไว้ก่อนผู้ป่วยจะหมดความสามารถในการตัดสินใจ หรือเข้าสู่ระยะสุดท้ายของชีวิต 

องค์ประกอบสำคัญ 3 เรื่องสำหรับการวางแผนสุขภาพล่วงหน้า ประกอบด้วย

1 Patient Preference คือ การสื่อสารถึงสิ่งที่ผู้ป่วยต้องการ หรือให้ความสำคัญ รวมถึงเป้าหมายการดูแลรักษาเมื่อถึงเวลา รวมถึงรายละเอียดต่าง ๆ ที่ต้องการ

2 Advance Decisions หรือ Advance Directives หรือ Living Will คือ การแสดงเจตนาว่าจะรับหรือไม่รับการดูแลรักษาเมื่อถึงเวลา หรือเมื่อผู้ป่วยไม่อยู่ในภาวะที่สามารถตัดสินใจได้ด้วยตนเอง 

3 Proxy Nomination คือ การเลือก “บุคคลใกล้ชิด” เพื่อทำหน้าที่แสดงเจตนาแทนหากไม่สามารถตัดสินใจได้ด้วยตนเอง 

ส่วนกระบวนการจัดทำแผนดูแลสุขภาพล่วงหน้านั้น ชีวามิตรขอนำเสนอเป็น 5 ขั้นตอนง่าย ๆ เพื่อทำความเข้าใจในเบื้องต้น ดังนี้

ขั้นตอนที่ 1 คิด 

วางแผนอนาคตด้วยการตั้งคำถามกับตัวเอง ...ถ้าฉันเจ็บป่วยจะทำอย่างไร ...ใครจะตัดสินใจเรื่องต่าง ๆ แทนฉัน

ขั้นตอนที่ 2 คุย 

พูดคุยแผนต่าง ๆ กับคนใกล้ชิด ครอบครัว ญาติ เพื่อน แพทย์ หรือที่ปรึกษาด้านสุขภาพ

ขั้นตอนที่ 3 บันทึก 

บันทึกสิ่งที่ต้องการ สิ่งที่ไม่ต้องการ สิ่งที่อยากให้คนใกล้ชิด หรือครอบครัวทำ หรือดูแลให้หากเจ็บป่วย

ขั้นตอนที่ 4 ปรึกษา 

หารือกับที่ปรึกษาด้านสุขภาพ และด้านอื่น ๆ ในประเด็นหลักคือ หากเจ็บป่วยต้องการให้ทำอะไร ไม่ต้องการให้ทำอะไร และใครจะเป็นผู้ตัดสินใจแทน

ขั้นตอนที่ 5 สื่อสาร 

สื่อสารเรื่องแผนดูแลสุขภาพที่ทำไว้ให้คนที่เกี่ยวข้องทุกคนรับรู้ และเข้าใจในทิศทางที่ตรงกัน

อย่าลืมทบทวนแผนดูแลสุขภาพเป็นระยะ ๆ เพื่อปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมกับความต้องการที่อาจเปลี่ยนแปลงไป หรือดาวน์โหลดเอกสารการวางแผนการดูแลล่วงหน้าของสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) มาอ่านกันได้ที่ https://bit.ly/49CyXCT

*ข้อมูล 5 ขั้นตอนในการจัดทำแผนการดูแลสุขภาพล่วงหน้า จากวิดีโอ GSF Advance Care Planning คลิกดูที่ https://youtu.be/i2k6U6inIjQ